ក្រោយថៃបានដាក់បញ្ចូលនូវខូនថៃរបស់គេជាផ្លូវការនាថ្ងៃម្សិលមិញ ជាមួយយូណេស្កូនោះ បានធ្វើឲ្យអ្នកដឹកនាំសម្តែង នៅក្នុងទ្រនំហង្សមាស លោក កៅ សីហា បានបញ្ចេញនូវសារចម្ងល់របស់ខ្លួនជាមួយអង្គការយូណេស្កូដែលបានភ្ជាប់នូវរូបភាពតំណាងខោលវត្តស្វាយរបស់សិល្បករហាត់សម្ដែងជាមួយខោប៉ារ៉ាលើសេចក្ដីប្រកាសជាផ្លូវការដោយមិនមានពាក្យថា congratulations ឲ្យកម្ពុជានៅលើtwister UNESCO ។
លោក កៅ សីហា បានសរសេរនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសបុកខ្លូននាថ្ងៃម្សិលមិញថា ខាងថៃគេ បញ្ជាក់ច្បាស់ៗណាស់ថា Mask dance drama ច្បាស់ៗចឹងហ្មង! ហើយឯងនេះ ខោលវត្តស្វាយអណ្ដែត! ខោប៉ារ៉ា! ។
ខ្មែរយើងមួយចំនួនបកស្រាយថា គេដាក់រូបចឹងដើម្បីឲ្យស៊ីសង្វាក់នឹងការស្នើសុំក្នុងប្រភេទបែបសង្គ្រោះបន្ទាន់ដើម្បីគាំពារ។ តែបើទោះយ៉ាងណា ខ្ញុំមិនយល់ស្របក្នុងការប្រើរូបភាពមួយនោះឡើយ។
អាយុកាលលើសពី100ឆ្នាំដូចគ្នា ហើយយើងមានតឹកតាងបញ្ជាក់ថាខោលមានកំណើតមុនសម័យអង្គរតើហេតុអីបានយើងខ្វះឯកសារដើម្បីយោងសម្រាប់ពាក្យថា ខោល តែមួយមាត់មិនបាន បានជាមានតែខោលវត្តស្វាយទៅវិញ? ខាងយូណេស្កូបញ្ជាក់ចំៗថា ខោលវត្តស្វាយអណ្ដែត តែយើងប្រកាសតែត្រឹមខោលមួយមាត់! តាមការសាកសួរទៅកាន់អ្នកជំនាញ និងយល់ដឹងលើខោល ខ្ញុំឮគាត់និយាយថា ទម្រង់ខោលវត្តស្វាយវាខុសពីខោលថ្នាក់ជាតិ បើដូច្នោះមែន បានន័យថា ខោលថ្នាក់ជាតិ និងខោលវត្តស្វាយវាខុសគ្នាហើយ។
មិនទោមនស្សជាមួយរឿងជាតិសាសន៍ដទៃបញ្ជូលទម្រង់របស់គេទៅកាន់យូណេស្កួនោះទេ ព្រោះដឹងហើយថាវាខុសគ្នាជាមួយខោលរបស់យើង។ ខូនគេរាំមានប្រុសមានស្រី ហើយសម្ដែងបានគ្រប់រឿង តែខោលយើងសម្ដែងបានតែប្រុស ហើយបានតែរឿងរាមកេរ្តិ៍មួយគត់ តែយើងមានបែងចែកតាមទម្រង់វត្តស្វាយ និងទម្រង់ថ្នាក់ជាតិ និងតាមតំបន់ថែមទៀត! បើដូច្នេះមែន តើការសម្ដែងតាមទម្រង់ថ្នាក់ជាតិ ដែលយើងហៅថាល្ខោនខោល វាខុសពីការសម្ដែងនៃទម្រង់ខោលវត្តស្វាយ ដោយការពាក់របាំងមុខ និងការគូរលើមុខផ្ទាល់ រួមនឹងការពោលផ្ទាល់ និងមិនផ្ទាល់ផងដែរ!។
ដូច្នេះការបកស្រាយដែលថា ខាងយូណេស្កូសម្រេចឲ្យខោលវត្តស្វាយជាបេតិកភណ្ឌមនុស្សជាតិអរូបីប្រភេទប្រកាសអាសន្នត្រូវសង្គ្រោះ វាអាចជាន័យរួម បូកបញ្ចូលលើ ខោលថ្នាក់ជាតិ និងតាមតំបន់ នោះជាការប្រកាសតែមួយ តើអាចឬមិនអាច? ព្រោះលើសេចក្ដីប្រកាសផ្លូវការរបស់យូណេស្កូគេប្រើពាក្យថា ខោលវត្តស្វាយអណ្ដែត! ។
ហើយប្រសិនបើនិយាយ និងអះអាងថា យើងមានឯកសារគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់តែខោលវត្តអណ្ដែត ដែលមានវ័យចំណាស់ និងរក្សាទម្រង់ដើមបានល្អជាងគេ ហើយមហាក្សត្រក៏បានយកក្រុមវត្តស្វាយអណ្ដែតទៅសម្ដែងញឹកញយ រួមនឹងការបង្ហាត់បង្ហាញបន្តវេណ ហេតុអ្វីក៏យើងមិនសម្រេចជាឯកច្ឆ័នរួមតែមួយ យកខោលវត្តស្វាយអណ្ដែតជាតំណាងជាតិតែម្ដងទៅ ចាំបាច់នៅបែងចែក តាមថ្នាក់ តាមតំបន់ធ្វើអ្វី បើវាមានគ្រឹះចេញមកតែពីវត្តស្វាយអណ្ដែតតែមួយហើយនោះ?
អ្វីដែលសំខាន់ខ្ញុំនៅតែមិនអស់ចិត្តជាមួយនឹងយូណេស្កូ ក្នុងការភ្ជាប់រូបភាពតំណាងខោលវត្តស្វាយរបស់សិល្បករហាត់សម្ដែងជាមួយខោប៉ារ៉ាលើសេចក្ដីប្រកាសជាផ្លូវការដោយមិនមានពាក្យថា congratulations ឲ្យកម្ពុជានៅលើtwister UNESCO ថែមទៀតផង។
ទោះយ៉ាងណា សូមសរសើរដល់ថ្នាក់ដឹកនាំអស់ពីចិត្តដែលបានខំប្រឹងប្រែង រុករុល ស្រាវជ្រាវ បានជាឯកសារក្នុងស្នើសុំរហូតបានជោគជ័យ ខណៈប្រទេសយើងជួបសង្គ្រាមញឹកញាប់ បាត់បង់ឯកសារស្ទើរតែទាំងស្រុង បន្សល់នៅខ្លះៗ រួមជាមួយឯកសាររស់ ហើយការតស៊ូប្រឹងប្រែងរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំដោយមានៈជម្នះរហូតយើងទទួលបានការយល់ព្រមក្នុងការចុះបញ្ជីលើទម្រង់ខោលវត្តស្វាយអណ្ដែតមួយនេះផងដែរ! មោទកភាពជាតិ កើតចេញពីការរួមកម្លាំងគ្នា!
#សំណេរខាងលើវាគ្រាន់ជាចម្ងល់ពីខ្ញុំអ្នកមិនមែនជំនាញផ្នែកនឹងតែប៉ុណ្ណោះ! ៕
